Koronawirusy to wirusy RNA. Odpowiedzialne są za ok. 10-20% przeziębień, a także za choroby dróg oddechowych pojawiające się mniej więcej co 4 lata. Badacze znają już 7 różnych wirusów tego rodzaju. Mniej więcej raz na 10 lat pojawia się nowy rodzaj koronawirusa wśród ludzi, który powoduje różnego rodzaju choroby układu oddechowego. Na wirusy te narażone są przede wszystkim ssaki oraz ptaki. Ich genom składa się z RNA, a ich nazwa związana jest z budową otoczki, która przypomina koronę.

Oficjalnie wirus pochodzący z Wuhan określany jest jako SARS-CoV-2. Jest to związane z jego podobieństwem pod względem genetycznym do wirusa powodującego ciężką niewydolność oddechową – SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome). Chorobę powodowaną przez SARS-CoV-2 określa się jako COVID-19.

Prowadzone badania sugerują, że wirus SARS-CoV-2 pochodzi od zwierząt. Budową jest on zbliżony do innych wirusów CoV wykrywanych wśród populacji nietoperzy Rinolophus, a przede wszystkim do wirusa SARS-CoV (stąd nazwa SARS-CoV-2). Wirus SARS-CoV odpowiedzialny jest za zespół ostrej niewydolności oddechowej, czyli SARS.

Sam wirus osłonięty jest błoną lipidową (tłuszczową). Budowa taka sprawia, że zakażeniu można zapobiegać dzięki stosowaniu mydła, przynajmniej 60-70% alkoholu, specjalnych preparatów do dezynfekcji oraz innych preparatów wirusobójczych

Rozprzestrzenianie

Badania dowodzą, że SARS-CoV-2 to choroba rozprzestrzeniająca się poprzez drogę kropelkową. Chory podczas kichania lub kaszlu rozsiewa wirusa na odległość nawet 1 metra. Kropelki śliny, w których znajduje się wirus, mogą bezpośrednio trawić na inną osobą i w ten sposób dochodzi do zakażenia lub też zostać rozsiane na różne przedmioty znajdujące się dookoła. Zakażenie możliwe jest także poprzez kontakt z taką wydzieliną, a następnie wtarcie jej w błony śluzowe, np. oka, jamy ustnej czy też nosa. Wirus może przetrwać na powierzchni lub przedmiotach przez pewien czas, jeżeli został skażony wydzielinami chorego wydostającymi się podczas kaszlu lub kichania. Badania pokazują, że wirusy są zdolne do przetrwania przez maksymalnie 3 godziny w postaci aerozolu, do ok. 24 godzin na powierzchniach kartonowych oraz do nawet 72 godzin na powierzchniach ze stali nierdzewnej lub też plastiku.

Czy SARS-CoV-2 może się przenosić poprzez żywność? 9 marca 2020 r. EFSA, czyli Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności przekazał informację, że zgodnie z aktualnym stanem wiedzy nie ma dowodów sugerujących, że żywność mogłaby być źródłem wirusa lub też stanowić jego pośrednie ogniwo transmisji. Organizacja podkreśla jednocześnie, że biorąc pod uwagę doświadczenia z innymi wirusami, jak np. SARS czy MERS można założyć, że infekcja wirusem SARS-CoV-2 poprzez żywność jest również bardzo mało prawdopodobna. Konieczne jest jednak dbanie o zwykłą higienę i mycie owoców oraz warzywa przed spożyciem. Szczególnie jeżeli nie będą one poddawane obróbce cieplnej. Wirus SARS-CoV-2 nie jest w stanie przetrwać obróbki termicznej.

Zachorowalność i śmiertelność

Wirus doskonale radzi sobie w organizmach, które są z różnych powodów osłabione. Zarazić może się każdy, bez względu na stan zdrowi czy wiek. Jednak znaczna część osób przechodzi chorobą bezobjawowo lub z symptomami przypominającymi lekkie przeziębienie. Osoby starsze znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka. Ich układ odpornościowy jest osłabiony, co jest związane z wiekiem. Jednak sam wiek to nie wszystko. Istotne są także choroby współistniejące. Osoby starsze często zmagają się także z innymi chorobami autoimmunologicznymi oraz przewlekłymi, głównie chorobami układu krążenia, nadciśnieniem, cukrzycą, miażdżycą, zapaleniem jelit czy chorobą Hashimoto. To właśnie te choroby odpowiedzialne są za osłabienie naturalnych funkcji ochronnych organizmu. Skutkiem tego są liczne powikłania związane z COVID-19. Nie oznacza to jednak, że choroby te nie są groźne wśród osób młodszych. Również młodsze osoby cierpiące z powodu różnego rodzaju chorób mogą gorzej przechodzić zakażenie SARS-CoV-2, czego skutkiem mogą być liczne powikłania, a nawet śmierć.

Wśród dzieci nie diagnozuje się wielu przypadków choroby. Wśród chorych pomiędzy 10 a 49 rokiem życia śmiertelność waha się w granicach 0,2-0,4%. Jednak już wśród chorych powyżej 80. roku życia śmiertelność wynosi ok. 15%. Ryzyko śmierci w wyniku koronawirusa jest większe w przypadku występowania chorób współistniejących, szczególnie:

• chorób sercowo-naczyniowe – ryzyko śmierci wynosi 10,5%
• cukrzycy – 7,3%
• przewlekłych chorób układu oddechowego – 6,3%,
• nadciśnienia – 6%,
• nowotworów – 5,6%.

Wśród osób zakażonych SARS-CoV-2 bez innych chorób współistniejących ryzyko śmierci wynosi ok. 0.9% w przypadku wszystkich grup wiekowych.

Biorąc pod uwagę ilość chorujących osób oraz ilość osób, które zmarły z powodu SARS-CoV-2 można wywnioskować, że śmiertelność w związku z wirusem wynosi ok. 2,3%. Oznacza to, że ok. 2,3% osób chorujących z powodu SARS-CoV-2 umrze. Z szacunku takiego wynikałoby jednak, że COVID-19 wiąże się z 20-krotnie wyższym ryzykiem śmierci niż sam wirus grypy. Naukowcy są jednak zdania, że wyliczenia te są dalekie od prawdy. Ilość pacjentów, u których przeprowadza się badania z wynikiem pozytywnym, nie odzwierciedla ilości osób, które są faktycznie chore. Zdecydowana większość osób przechodzi SARS-CoV-2 bezobjawowo lub w sposób na tyle łagodny, że chorzy są pomijani w trakcie powadzonej diagnostyki. Można założyć, że zjadliwość wirusa jest znacznie mniejsza, niż pokazują to badania, jednak nie jest to jeszcze możliwe do zmierzenia.

Profilaktyka

Początkowo zakładano, że wirus SARS-CoV-2 to wirus odzwierzęcy, którym zarazić się można wyłącznie od zwierzęcia. Wiązało się to z faktem, że wiele osób zaraziło się na targu rybnym, gdzie miało bezpośredni kontakt ze zwierzętami. Późniejsze badania jednak zweryfikowały tę hipotezę Okazało się, że wirus może przenosić się pomiędzy ludźmi. Początkowe objawy zarażenia covid19 przypominają zazwyczaj objawy przeziębienia. Jest to głównie gorączka, katar, duszności, a czasami również biegunka. World Health Organisation, czyli Światowa Organizacja Zdrowia wydała szereg zaleceń, które mają zmniejszyć ryzyko rozszerzania i zarażania się covid-19. Przede wszystkim musisz:

• regularnie myć ręce za pomocą mydła, a także stosować preparat do dezynfekcji z alkoholem,
• unikać towarzystwa chorych osób w odległości mniejszej niż 1 metr,
• unikać dotykania okolic oczu, ust oraz nosa,
• w trakcie kichania lub kaszlu zasłaniaj usta łokciem, co pomoże ograniczyć transmisję wirusa,
• jeżeli zauważysz u siebie jakiekolwiek objaw, który może sugerować SARS-CoV-2, jak np. gorączka, duszności, kaszel, uczucie rozbicia, osłabienie czy problemy z oddychaniem, to koniecznie zostań w domu,
• jeżeli objawy sugerujące covid19 wystąpiły u Ciebie po kontakcie z osobą, która przebywała w miejscu podwyższonego ryzyka zakażenia wirusem, to natychmiast skontaktuj się z najbliższą stacją sanitarno-epidemiologiczną.

Badania dowodzą, że stosowanie masek może pomóc w zapobieganiu rozprzestrzeniania się wirusa. Jednak należy pamiętać, że sama maska nie chroni w 100% przed COVID-19, konieczne jest także zachowanie odpowiedniej odległości od innych osób, a także dbanie o odpowiednią higienę rąk.

Prace nad szczepionką prowadzone są w wielu miejscach na świecie. Prace badawcze skupiają się przede wszystkim nad glikoproteiami powierzchniowymi wirusa, które potencjalnie mogą zostać wykorzystane w tworzeniu szczepionki. Obecnie jednak szczepionka jeszcze nie powstała, a jedyny sposób na uniknięcie choroby, to stosowanie się do zaleceń WHO.